Wrotycz pospolity - właściwości, działanie
Wrotycz pospolity jest rośliną powszechnie znaną, rosnącą dziko przy drogach, na obrzeżach lasów, łąkach i zpolach. Większość osób kojarzy zwłaszcza jej specyficzny, silny zapach i piękny żółtopomarańczowy kolor. Nie każdy jednak zdaje sobie sprawę, że bylina ta wykazuje się wieloma cennymi właściwościami leczniczymi, pomimo zawierania substancji toksycznych. Co warto o niej wiedzieć?
Wrotycz pospolity - charakterystyka
Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare Linne) to popularna, wieloletnia bylina. Roślina występuje w całej Europie i części Azji.[1] Dorasta nawet do 1,5 m wysokości, a jej kwitnienie przypada na okres od lipca do września. Pozyskiwanymi z niej surowcami są kwiaty wrotyczu, ale także ziele, liście i owoce. Ziele zbiera się na początku kwietnia oraz w okresie kwitnienia, a kwiaty w czasie kwitnienia. Owoce natomiast trzeba zebrać podczas ich dojrzewania. W celu wysuszenia surowca należy go umieścić w przewiewnym i ciemnym miejscu, tylko wtedy nie straci swojej specyficznej barwy. Zioła wrotyczu mają w swoim składzie takie substancje, jak:
- flawonoidy,
- tujon oraz jego izomery (toksyna),
- garbniki,
- terpeny i ich pochodne,
- piperyton,
- kwas askorbinowy,
- sole mineralne,
- steroidy,
- fitosterole,
- laktony seskwiterpenowe.
Wrotycz - właściwości lecznicze
Z właściwości wrotyczu korzystały już nasze prababcie. Pierwotnie roślina ta miała na celu odstraszenie niechcianych w domu owadów. Współcześnie poznano już o wiele więcej jej właściwości. Wiadomo między innymi, że niszczy sporą ilość pierwotniaków, natomiast ocet wrotyczowy jest skuteczną bronią w walce z pchłami, wszawicą i świerzbem. Naszym przodkom zioło to było znane ze swoich właściwości przynoszących ulgę w katarze. Oprócz tego używano go w eliminacji pasożytów z układu pokarmowego (owsiki, glisty).[2] Po bylinę sięgano także w przypadku bóli reumatycznych, trudno gojących się ran, zaburzeń żołądkowych i przeziębień. Było ono także sposobem na problemy z wątrobą oraz inne dolegliwości związane z układem pokarmowym, a w szczególności z nadmierną produkcją gazów.
Współcześnie wrotycz pospolity stosowany jest w przypadku schorzeń skórnych, takich jak łuszczyca.[3] Ponadto zioło jest też wsparciem w takich dolegliwościach jak reumatyzm czy toczeń. Regularnie stosowany podnosi odporność organizmu na zakażenia. Wspiera też przemianę materii, pomaga regulować miesiączkowanie, pobudza oddychanie i zwiększa siłę w skurczach mięśnia sercowego. Ziele oraz kwiat tej byliny mają korzystny wpływ na woreczek żółciowy, a to ze względu na swoje właściwości żółciopędne i żółtotwórcze.[4]
Na co jeszcze pomaga to zioło? Wyciągi alkoholowe i octowe pomagają w leczeniu zmian trądzikowych, a to dzięki swoim właściwościom bakteriobójczym. Oprócz tego działa ono też przeciwgorączkowe i napotnie, przez co może być stosowany wspomagająco podczas przeziębienia.[5] Okłady z ziela znajdują też zastosowanie na siniaki, obrzęki po kontuzjach, wybroczyny czy bolesne ropnie. Krople z wrotyczu eliminują natomiast ropne zapalenie zatok nosowych, a płukanki oraz okłady, można zastosować przy stanach zapalnych błon śluzowych. Zioło to zalecane jest też alergikom, w celu ukojenia przykrych dolegliwości.
Wrotycz - działanie
Wrotycz pospolity wykazuje się między innymi działaniem:
- przeciwzapalnym,
- rozkurczającym,
- przeciwgrzybicznym,
- uspokajającym,
- przeciwbakteryjnym,
- pobudzającym,
- przeciwwirusowym,
- oczyszczającym,
- przeciwalergicznym,
- relaksującym,
- przeciwbólowym,
- wzmacniającym.
Co ciekawe, wrotycz pospolity działa też odstraszająco na owady.
Wrotycz - jak stosować?
Zioło to znajduje zastosowanie w wielu postaciach. Przygotowuje się z niego między innymi napar, odwar oraz olej. Popularnością cieszy się także nalewka z tej rośliny. Zioło można stosować wewnętrznie, jak i zewnętrznie. Aby przygotować napar, wystarczy 3 łyżki suchego lub świeżego ziela zalać 2 szklankami wrzącej wody, po czym przykryć i odstawić na 30 minut. Po tym czasie napar trzeba odcedzić. Jak pić wrotycz pospolity? Napar należy spożywać 2 - 3 razy dziennie po 1 szklance. Można też posmarować nim skórę, aby ochronić się przed ukąszeniem owadów. W przypadku problemów skórnych, czy też chęci odprężenia się oraz zrelaksowania, warto zakupić też olejek z wrotyczu . Zioło to pojawia się też niekiedy jako składnik różnych kosmetyków, zwłaszcza tych do cery trądzikowej, jak na przykład serum regeneracyjne dostępne w naszym sklepie.
Wrotycz na kleszcze i inne owady
Wysoką skutecznością wyróżnia się też wrotycz na komary i niezwykle uciążliwe kleszcze.[6] Wystarczy posmarować się olejkiem, aby jego charakterystyczny zapach je odstraszył. Jest on przyjemny dla człowieka, aczkolwiek owady za nim nie przepadają. Przebywając na świeżym powietrzu w ogrodzie czy lesie, dobrze ochroni nas przed możliwym pogryzieniem. Roślina ta sprawdza się także na mole. Wrotycz w postaci liści czy kwiatów, umieszczony w szafie będzie stanowił barierę dla tych owadów. Bylina ta jest też cennym wsparciem dla ogrodników. Dobrym działaniem wykazuje się wrotycz na mszyce. Odstrasza szkodniki i w ten sposób ochrania uprawy, przed konsekwencjami ich ataku.
Jak widać, wrotycz pospolity to niepozorna roślina, która ma jednak wiele znakomitych właściwości. Jest ona wsparciem dla zdrowia człowieka, jak i ochrania przez niebezpiecznymi pasożytami i owadami.
[1] Planta Med. 1989;55:10; Mem InstOswaldo Cruz.2002; 97(7):1027 - 1031.12471432
[2] Rose Daniel, Wrotycz pospolity na straży zdrowia, Enso Publishing, 2016, ISBN 9788393650071.
[3] ScientificWorldJournal.2014 Feb 2;2014:460342
[4] Różański H., Iwiński H., Leksykon ziół - część I; Laboratorium Zielarza 2019; 60 - 64
[5] Wolański Paweł, Trąba Czesława, Rogut Krzysztof, Rośliny dziko występujące i ich zastosowanie. Przewodnik po wybranych gatunkach, Stowarzyszenie na Rzecz Rozwoju i Promocji Podkarpacia „Pro Carpathia”, 1991, ISBN 9788361577263.
[6] Mazerant A., Mała księga ziół; Inst. Wyd. Zw. Zawodowych 1990; 23 - 25
