Chmiel - działanie i właściwości

Chmiel, a dokładnie jego szyszki kojarzą się nam głównie z browarnictwem. Ekstakty z tej rośliny są jednak cenione nie tylko w produkcji piwa. Wykazują się wieloma innymi właściwościami. Z tego surowca korzysta się w lecznictwie, ale również w przemyśle kosmetycznym. Jakie są właściwości chmielu i gdzie znajduje zastosowanie?

Chmiel zwyczajny (Humulus lupulus)

Chmiel należy do rodziny konopiowatych i jest byliną dwupienną. Surowcem używanym w przemyśle browarniczym są jego kwiaty żeńskie, które swoim wyglądem przypominają szyszki. Na wewnętrznej stronie szyszek obecne są włoski gruczołowe, w których znajduje się substancja o specyficznym zapachu i żółtej lub brązowej barwie, a jest nią lupulina. Owocostany rośliny zbiera się w czasie słonecznych dni, na początku dojrzewania w sierpniu, kiedy to przybierają żółtozielony kolor.

Właściwości odżywcze chmielu

Ekstrakt z chmielu uzyskiwany jest głównie z jego szyszek, a czasem także ze znajdujących się na nich włosków z lupuliną. Stanowi on doskonałe źródło składników olejku eterycznego, czyli związków terpenowych oraz seskwiterpenowych (kariofilen, fernezen, miracen, humulen). Ponadto obecne są w nich kwasy goryczkowe α-kwasy (lupulony), β-kwasy (humulony) oraz ich pochodne (m.in. metylbutenol).[1] Ekstrakt z tej rośliny jest też bogactwem:

• kwasów fenolowych,
• garbników,
• flawonoidów,
• chalkonów.

Bardzo cenną substancją ekstraktu z szyszek chmielu jest ksantohumol. To właśnie też związek wyróżnia się silnym działaniem przeciwutleniających, ponadto od niego w dużej mierze zależy smak piwa.

Chmiel- właściwości zdrowotne

Pozytywne działanie chmielu na organizm znane jest od zarania dziejów. Szyszki tej rośliny od dawna wykorzystywane są w medycynie naturalnej i ziołolecznictwie. Najważniejsze właściwości lecznicze chmielu to:

Walka z bezsennością

Bezsenność to plaga dzisiejszych czasów. Doprowadza do licznych konsekwencji zdrowotnych i wpływa na wszystkie obszary naszego życia. Niewystarczająca ilość snu przyczynia się między innymi do rozwoju nadciśnienia czy cukrzycy. Szyszki chmielu wyróżniają się działaniem poprawiającym jakość snu i łagodzącym zaburzenia, a także ułatwiającym zasypianie.

Zmniejszenie stresu

Właściwości uspokajające chmielu sprawiają, że jest znakomitym środkiem odstresowującym.[2] Warto więc wypijać go regularnie, zwłaszcza jeśli często jesteśmy narażeni na stresujące sytuacje. Co ważne, długotrwały stres ma szkodliwy wpływ, na ludzki organizm. Ekstrakt z tej rośliny pomoże także przeciwdziałać depresji.

Regulacja procesu trawienia

Zdrowie jelit to podstawa dla naszego ogólnego stanu zdrowotnego oraz dobrego samopoczucia. Właśnie dlatego należy prawidłowo dbać o układ trawienny. Pomogą w tym wszelkie maści wyciągi oraz napary z szyszek chmielu, gdyż nie tylko wspierają trawienie, ale też niwelują stany zapalne w żołądku. Oprócz tego pomagają w procesie odchudzania, co ma związek, z tym że znajdujące się w nich substancje regulują apetyt oraz ograniczają łaknienie. W celu wsparcia układu trawienia można sięgnąć po suplementy z chmielem, na przykład w formie tabletek.

Łagodzenie objawów menopauzy

Znajdujące się w roślinie fitoestrogeny zmniejszają przykre objawy menopauzy (np. uderzenia gorąca), a tym samym poprawiają samopoczucie. Warto więc wypijać na przykład herbatę z szyszek chmielu.

Działanie antynowotworowe

Ksantahumol obecny w chmielu to silny antyoksydant. Związek ten w sposób pośredni jest w stanie ochronić nas przed nowotworami, takimi jak rak prostaty. Ten silny flawonoid ma też inne cenne właściwości. Związek ten pomaga w kontrolowaniu rozkładu glukozy we krwi, przeciwdziała schorzeniom sercowo-naczyniowym, redukuje stany zapalne, działa przeciwwirusowo i przeciwbakteryjnie.

Wyciąg z chmielu można też stosować w formie okładów, w celu złagodzenia bólu korzonków. Jest on więc dobrą propozycją dla osób cierpiących na dolegliwości bólowe wynikające z zapalenia korzonków. Ekstrakty z tej rośliny charakteryzują się też działaniem moczopędnym, przez co pomagają w przypadku zapalenia pęcherza moczowego.

Chmiel- na co pomaga?

Po chmiel warto sięgać w przypadku:

• zaburzeń snu,
• dolegliwości wynikających z menopauzy,
• stanów lękowych, napięcia, niepokoju,
• zaburzeń miesiączkowych,
• depresji i stresu,
• trudności z trawieniem,
• migreny nerwicowej,
• kolki,
• nerwicy serca, jelit i żołądka,
• w stanach przednowotworowych,
• wzdęć,
• nadmiernej fermentacji jelitowej,
• niedokwaśności.

Surowiec ten znajduje też zastosowanie zewnętrzne, w: bólach reumatycznych, czyrakach, trudno gojących się ranach, zapaleniu skóry, czy wypadaniu włosów.[3]

Zastosowanie chmielu

Chmiel - zastosowanie w kuchni

Młode pędy chmielu są drogocennym źródłem witamin z grupy B oraz licznych związków mineralnych. Warto więc uwzględnić je w swoim jadłospisie. Stanowią one dobry dodatek do takich potraw jak: omlet, jajecznica czy zupy.[4] Co ciekawe, można z nich także wykonywać marynaty w occie. Młode pędy w swoim smaku przypominają szparagi.

Chmiel - zastosowanie w kosmetyce

Znane są też właściwości kosmetyczne chmielu. Ekstrakt z niego jest popularnym składnikiem różnych kosmetyków, takich jak: szampony, balsamy, kremy do twarzy, kremy pod oczy, czy nawet żele do golenia. Wyciąg z chmielu stanowi skuteczną broń w walce z łupieżem czy wypadaniem włosów. Jego działanie sprawia, że kosmyki stają się silne i pełne blasku. Ponadto pomaga w leczeniu trądziku i ma właściwości przeciwstarzeniowe, a więc jest polecany także do pielęgnacji cery problematycznej jak i dojrzałej. Chmiel to częsty składnik preparatów na łojotokowe zapalenie skóry.[5] Kosmetyki z chmielem ochraniają skórę przed wolnymi rodnikami i stresem oksydacyjnym, ponadto dotleniają ją oraz poprawiają krążenie.

Chmiel to cenny surowiec o wielu wyjątkowych właściwościach. Z pewnością warto skorzystać z jego dobroczynnego wpływu na nasze zdrowie, jak i wygląd.

[1] Wielgosz T., Wielka księga ziół polskich, Wydawnictwo Elipsa, Poznań,

[2] Dobros N., Zioła o działaniu uspokajającym i przeciwdepresyjnym. Post Fitoter 2017, 18, 215-222,

[3] Ożarowski A., Rumińska A., Suchorska K., Węglarz Z., Leksykon roślin leczniczych, Warszawa, Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1990, s. 104-105,

[4] Szymanderska H., Z łąki na talerz, Świat Książki, 2014, s.52-61,

[5] Wyszkowska-Kolatko M, Koczurkiewicz P, Wójcik K, Pękala E. Rośliny lecznicze w terapii chorób skóry. Postępy Fitoterapii 2015; 3:184-192.