Rodzaje i metody antykoncepcji

Antykoncepcja jest ważną częścią świadomego planowania rodziny. Służy przede wszystkim kontroli urodzeń, aczkolwiek jest także wykorzystywana ze względów zdrowotnych. Na rynku dostępne są różnego rodzaju metody antykoncepcji, co wcale nie ułatwia podjęcia decyzji. Czym się od siebie różnią i jaką ochronę zapewniają? Sprawdźmy!

Rodzaje antykoncepcji i ich skuteczność

W Polsce sporym zainteresowaniem cieszą się zwłaszcza hormonalne metody antykoncepcji, takie jak np. tabletki, plastry czy wkładki wewnątrzmaciczne. Pary korzystają też chętnie z prezerwatyw, jak i pewnych sposobów naturalnych. Najważniejszą kwestią jest oczywiście skuteczność danego rozwiązania. Określa ją tak zwany wskaźnik Pearla i jest to ilość ciąż w grupie 100 kobiet stosujących daną metodę antykoncepcji przez rok.[1] Oczywiście, im wskaźnik jest mniejszy, tym wyższa ochrona. Jak wygląda skuteczność poszczególnych metod?

• brak antykoncepcji- 80- 90,
• metoda kalendarzykowa- 10- 45,
• metoda termiczna- 0,6- 20,
• metoda obserwacji śluzu- 0,5- 3,
• prezerwatywa- 3,9- 13,8,
• jednoskładnikowe tabletki antykoncepcyjne- 0,7-5,
• dwuskładnikowe tabletki antykoncepcyjne- 0,2- 2,5,
• wkładki hormonalne- 0,09- 0,33,
• wkładki niehormonalne- 0,16- 1,26,
• plastry hormonalne- 0,71-1,24,
• implanty- 0- 0,3,
• pierścienie dopochwowe- 0,25- 1,23,
• dopochwowe środki plemnikobójcze- 2- 30,
• iniekcje- 0,1.

Rodzaje zabezpieczeń przed ciążą- co wybrać?

Jak dobrać antykoncepcję, która sprosta naszym wymaganiom? Odpowiednio dobrana metoda antykoncepcyjna powinna być komfortowa w stosowaniu, bezpieczna, łatwo dostępna, a przy tym atrakcyjna cenowo. Możliwości jest wiele, a należą do nich hormonalne, naturalne, mechaniczne czy chemiczne formy antykoncepcji. Rzadziej wybierane są rozwiązania chirurgiczne. Podejmując decyzję, należy wziąć pod uwagę przede wszystkim własne preferencje, jak i stan zdrowia. Jeśli nie wiesz, co będzie dla Ciebie najlepszą opcją, zawsze możesz skonsultować się z lekarzem.

Metody antykoncepcyjne dla mężczyzn

Panowie korzystają z prezerwatyw, czyli najłatwiej dostępnej i powszechnej metody antykoncepcji. Można je nabyć praktycznie wszędzie i to bez konieczności wcześniejszego nabycia recepty. Charakteryzują się dosyć wysoką skutecznością, nie tylko ochraniają przed zapłodnieniem partnerki, ale też stanowią ochronę przed niebezpiecznymi chorobami przenoszonymi drogą płciową.[2] To mechaniczny sposób antykoncepcji, który stanowi barierę dla plemników, a więc nie mogą się one przedostać do komórki jajowej. Wybierać można, spośród prezerwatyw lateksowych, jak i bezlateksowych, będących propozycją dla osób uczulonych na ten materiał. Co ważne, aby spełniły swoje zadanie, muszą być prawidłowo założone, ponadto ważne jest też dobranie ich odpowiedniego rozmiaru. Dostępne są produkty o standardowym rozmiarze, jak i te w wersji extra large.

Mężczyźni mogą też zdecydować się na wazektomię, czyli zabieg polegający na podwiązaniu nasieniowodów lub też ich nacięciu. Procedura ta powstrzymuje plemniki przed dostaniem się do prącia, natomiast jej skuteczność wynosi aż 99,9%. Pamiętajmy jednak, że nie ochrania ona przed chorobami przenoszonymi drogą płciową! Wazektomia niesie ze sobą niewielkie ryzyko powikłań czy permanentnej niepłodności.

Metody antykoncepcji dla kobiet

Sposoby antykoncepcji dla kobiet można podzielić na:

1. Metody hormonalne

• tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe- zawierające etylenostradiol lub progestageny. Ich mechanizm działania polega na zatrzymaniu dojrzewania prekursorów komórek jajowych, hamowaniu zapłodnienia i implantacji oraz zagęszczaniu śluzu szyjkowego. Wyróżniają się wysoką skutecznością i wygodą stosowania. Warto jednak pamiętać, że niektóre leki obniżają ich skuteczność,
• tabletki jednoskładnikowe- zawierają tylko progestageny. Dedykowane kobietom nietolerującym tabletek dwuskładnikowych, karmiącym, oraz tych po 35 roku życia, a w szczególności palącym papierosy. Co ważne, muszą być przyjmowane o stałej porze, ich skuteczność jest nieco niższa od środków dwuskładnikowych[3],
• plastry antykoncepcyjne- produkty dwuskładnikowe, działające w taki sam sposób jak tabletki dwuskładnikowe,
• iniekcje domięśniowe- hamują owulację, zagęszczają śluz szyjkowy oraz zmieniają nabłonek błony śluzowej w macicy. Iniekcje przeprowadza się raz na 12 tygodni,
• pierścień dopochwowy- umieszczany jest głęboko w pochwie na 3 tygodnie, po czym następuje tygodniowa przerwa w jego stosowaniu.

2. Niehormonalne zabezpieczenia antykoncepcyjne

Są to rozwiązania, które nie bazują na hormonach. Mowa tutaj o spiralach, kapturkach i diafragmach. Są one polecane kobietom, które z pewnych względów nie mogą sięgnąć po metody hormonalne. Ich zaletą jest to, że nie powodują efektów ubocznych.

3. Chemiczne metody zapobiegania ciąży

To produkty zawierające w sobie środki plemnikobójcze, które zmniejszają ruchliwość i żywotność plemników, jak i zagęszczają śluz szyjkowy. Wśród nich należy wspomnieć o:

• gąbkach dopochwowych,
• globulkach antykoncepcyjnych,
• piankach antykoncepcyjnych,
• kremach plemnikobójczych,
• żelach plemnikobójczych.

4. Naturalne zabezpieczenie antykoncepcyjne

Metody naturalne polegają na dokładnym kontrolowaniu cyklu menstruacyjnego kobiety, czyli obserwacji gęstości śluzu czy pomiarze temperatury ciała. To rozwiązanie proste i wygodne, aczkolwiek wymaga dużej samokontroli. Zanim zdecydujesz się na metody naturalne, pamiętaj, że mają one niską skuteczność. Wśród nich należy wspomnieć o metodzie owulacji Billingsa, metodzie termicznej (mierzenie temperatury w pochwie) czy metodzie objawowo-termicznej.[4]

W rzadkich przypadkach kobiety decydują się na sterylizację, czyli chirurgiczną metodą antykoncepcji. Wymaga ona w pełni świadomej decyzji, gdyż jest techniką nieodwracalną.[5] Przed podjęciem ostatecznej decyzji, warto zapoznać się z każdą z powyższych metod, sprawdzić ich skuteczność, jak i bezpieczeństwo używania.

[1] B. Modzelewska, M. Niewińska, M. Jóźwik, Ginekologia Polska, 2015, 86, str. 305-310

[2] Katarzyna Pawlikowska-Łagód „Antykoncepcja – metody naturalne, hormonalne, chemiczne i mechaniczne

[3] Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej, Ginekol Pol. 2014, 85, 234-239;

[4] Dębski R. (2007) Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej ciąży. Część I: Płodność, antykoncepcja, naturalne metody regulacji płodności, Ginekol Pol., 78, s. 594-600;

[5] Dębski R. (2007) Antykoncepcja – metody zapobiegania niepożądanej ciąży. Część II. Medyczne (nienaturalne) metody zapobiegania niepożądanej ciąży, Ginekol Pol., 78, s. 834-841;