Krzywa cukrowa - badania i normy

Krzywa cukrowa nazywana inaczej doustnym testem tolerancji glukozy czy testem OGTT należy do badań pozwalających na zdiagnozowanie cukrzycy ciążowej i cukrzycy typu II. Oprócz tego, za jej pomocą można stwierdzić nietolerancję glukozy. Badania krzywej cukrowej są szczególnie ważne dla kobiet w ciąży, gdyż to właśnie one znajdują się w grupie ryzyka rozwoju tej niebezpiecznej choroby.

Czym jest krzywa cukrowa i kto powinien ją wykonać?

Test OGTT polega na kontrolowaniu stężenia glukozy w surowicy krwi przed oraz po spożyciu roztworu glukozy. To badanie diagnostyczne, które pozwala na potwierdzenie lub wykluczenie cukrzycy. Badanie wykonuje się na czczo, co najmniej 12 godzin od ostatniego posiłku. Test jest niezbędny przede wszystkim po ustaleniu ciąży (do 10 tygodnia). W przypadku pacjentek, u których pierwszy wynik odbiegał od normy, powinny one wykonać ponowny test pomiędzy 24 a 28 tygodniem ciąży.[1] Ponadto, powtórzenie testu OGTT jest wskazane u osób znajdujących się w grupie ryzyka cukrzycy ciążowej, czyli u pacjentek:

• w wieku powyżej 35 lat,
• z zespołem policystycznych jajników,
• zmagających się z nadwagą lub otyłością,
• z nadciśnieniem tętniczym,
• z cukrzycą ciążową występującą w poprzedniej ciąży,
• u których w rodzinie pojawiła się cukrzyca typu II w rodzinie.

Badania na krzywą cukrową - pozostałe wskazania

Inne wskazania do przeprowadzenia doustnego testy tolerancji glukozy to:

• zaobserwowanie objawów świadczących o rozwoju cukrzycy (częste oddawanie moczu, wzmożone pragnienie, nawracające infekcje układu moczowo-płciowego, świąd skóry)[2],
• urodzenie dziecka o masie ciała powyżej 4,5 kg,
• czynniki rozwoju cukrzycy (nadwaga, otyłość, nadciśnienie tętnicze, zaburzenia gospodarki lipidowej, występowanie choroby w rodzinie),
• retinopatia albo neuropatia o nieznanym podłożu,
• obecność glukozy w moczu,
• podejrzenie poposiłkowej hipoglikemii.

Krzywa cukrowa - jak wygląda badanie?

Na czym polega badanie krzywej cukrowej? Pacjent musi zgłosić się do laboratorium w godzinach porannych. Co ważne, glukoza do badania krzywej cukrowej musi zostać przez niego wcześniej zakupiona w aptece. Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego do badania krzywej cukrowej potrzebna jest saszetka zawierająca 75 g czystej glukozy.[3] Najpierw pobiera się pacjentowi krew na czczo, co pozwala na określenie wyjściowego poziomu glukozy we krwi. Następnie osoba pobierająca próbkę rozpuszcza czystą glukozę w około 250-300 ml wody. Pacjent poddany badaniu musi wypić cały roztwór, małymi łykami w ciągu kilku minut. W przypadku krzywej trzypunktowej pielęgniarka wykonuje kolejne pobrania krwi po 60 i 120 minutach. Jeśli przeprowadzana jest krzywa dwupunktowa, badanie cukru we krwi po glukozie następuje po 2 h.

Badanie krzywej cukrowej- ile trwa?

Pacjent musi poświęcić trochę czasu na wykonanie testu OGTT. Cała procedura zajmuje nieco ponad 2 godziny. Trzeba pamiętać, aby w czasie między pobraniami krwi nie opuszczać punktu pobrań. W trakcie badania nie wolno jeść, pić, czy też być aktywnym fizycznie, ponieważ może to zaburzyć otrzymane wyniki. Zaleca się, aby czekać w poczekalni w pozycji siedzącej albo leżącej. Wyniki są gotowe do odbioru przeważnie kolejnego dnia roboczego.

Przygotowanie do krzywej cukrowej

Jak przygotować się do badania krzywej cukrowej? Na 3-7 dni przed wykonaniem testu OGTT należy zaprzestać przyjmowania leków na niedoczynność tarczycy i insulinooporność. Ponadto zażywanie innych leków i suplementów trzeba skonsultować z lekarzem. Ile godzin przed krzywą cukrową nie jeść? Na badanie pacjent musi udać się na czczo, a wymaganych jest 8-12 godzin postu.[4] Przed pobraniem krwi i wypiciem roztworu nie wolno też palić papierosów, żuć gumy czy jeść cukierków miętowych. Wolno natomiast wcześniej wypić małą ilość wody niegazowanej.

Nie jest wymagana zmiana diety. Na test należy przyjść wyspanym i wypoczętym. Dzień wcześniej nie wolno pić alkoholu czy też intensywnie trenować. Co ważne, badanie jest odradzane u pacjentów w czasie choroby czy też w przypadku występowania nasilonych objawów alergicznych. Okres silnego stresu też nie jest najlepszym czasem na oznaczenie poziomu glukozy we krwi.

Normy krzywej cukrowej

Prawidłowe wyniki krzywej cukrowej dla kobiet w ciąży i pozostałych pacjentów wyglądają następująco:

• krzywa cukrowa na czczo: 3,9–5,5 mmol/l (70–99 mg/dl),
• krzywa cukrowa - norma po jednej godzinie: poniżej 10 mmol/l (mniej niż180 mg/dl),
• krzywa cukrowa- norma po dwóch godzinach: poniżej 7,8 mmol/l (mniej niż 140 mg/ dl).

A jaki wynik może świadczyć o rozwoju cukrzycy? Jeżeli przeprowadzana jest krzywa cukrowa w ciąży, normy po 75 g glukozy mogą być przekroczone w minimalnym stopniu, wtedy diagnozuje się tak zwany stan przedcukrzycowy. Chodzi tutaj o takie wyniki jak:

• glukoza na czczo: 5,6–6,9 mmol/l (100–125 mg/dl),
• glukoza po dwóch godzinach: 7,8–11 mmol/l (140–199 mg/dl).

Jeśli wynik testu przekroczy normy w ciąży, wówczas niezbędne jest rozpoczęcie odpowiedniego leczenia. Lekarz może zalecić zmianę diety, czy też przyjmowanie suplementów obniżających poziom glukozy we krwi jak Beta-glukan czy Agaricus. Niekiedy konieczne mogą okazać się zastrzyki z insuliną.

Krzywa cukrowa jest obowiązkowym badaniem dla kobiet w ciąży. Warto pamiętać, że zbyt wysoki poziom cukru we krwi stanowi zagrożenie dla matki oraz płodu.

[1] Standardy Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego postępowania u kobiet z cukrzycą – aktualizacja, Ginekologia Polska 2014.

[2] Górska-Ciebiada M., Loba M., Barylski M., Ciebiada M., Rozpoznawanie i leczenie cukrzycy – co nowego w wytycznych Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego?, Geriatria, 2016, 10: 112–119

[3] Polskie Towarzystwo Diabetologiczne. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2021. Diabetol Prakt. 2021;Tom nr 7(1):1-121.

[4] Polskie Towarzystwo Diabetologiczne (2022), Current Topics in Diabetes 2022 | Curr Top Diabetes, nr 2(1), s. 1-134.