Kalendarz badań – co zaplanować na nowy rok?

Jak zadbać o swój organizm? Jak zadbać o zdrowie? Przede wszystkim dzięki profilaktyce. Tymczasem, według Narodowego Funduszu Zdrowia, aż 43% Polaków bada się rzadziej niż raz w roku. Sprawdź, jakie badania należy regularnie wykonywać, by mieć pewność, że naprawdę dbasz o siebie.  

Spis treści:

1. Badania profilaktyczne – od czego zacząć?
2. Badania profilaktyczne 20- i 30-latka
3. 40+  i więcej – badania profilaktyczne dla kobiet i mężczyzn
4. Jak zadbać o dobre wyniki badań?

Badania profilaktyczne – od czego zacząć?

Biorąc pod uwagę tryb życia większości Polaków – w większości „siedzący i jedzący” –  zanieczyszczenie środowiska (a więc i żywności), a także stres towarzyszący nam od pierwszych lat życia nie powinno dziwić, że choroby cywilizacyjne przestały być już domeną 40- i 50-latków. Coraz częściej dotyczą ludzi młodych i bardzo młodych. Dobra wiadomość? Im szybciej zostaną wykryte, tym łatwiej je wyhamować, opanować, a czasem nawet cofnąć. Dlatego warto badać się regularnie, bez względu na wiek. Najbardziej podstawowe badania to morfologia (badanie krwi) i badanie moczu. Dzięki nim możesz wcześnie wykryć wiele chorób występujących w początkowej fazie całkowicie bezobjawowo. Należą do nich m.in. cholesterolomia, nadciśnienie tętnicze, insulinooporność, niedokrwistość, nieobjawowe stany zapalne stawów, nerek lub  tarczycy. 

Jak zaplanować kalendarz badań?

Tworzenie kalendarza będzie proste, jeśli zaczniesz od ustalenia  jakie badania profilaktyczne powinnaś zrobić z uwagi na Twój stan zdrowia, styl życia i wiek. Badania profilaktyczne w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia są w Polsce bezpłatne – o ile masz na nie skierowanie. Dlatego kolejnym krokiem powinna być wizyta u lekarza pierwszego kontaktu lub lekarza rodzinnego, ewentualnie u wybranych lekarzy specjalistów. Warto pamiętać, że terminy badań wyznaczone przez NFZ mogą być długie, jeśli więc zależy Ci na czasie, warto rozważyć skorzystanie z prywatnej opieki lekarskiej. W jej ramach wszystkie podstawowe badania diagnostyczne można wykonać także odpłatnie i bez skierowania. Jeżeli więc obawiasz się o swoje zdrowie nie zwlekaj i umów się na badania w prywatnej lecznicy.

Badania profilaktyczne 20- i 30-latka

Ludzie młodzi i w wieku średnim to osoby, które najrzadziej badają się profilaktycznie. Tymczasem już u nich mogą pojawić się pierwsze objawy schorzeń, które w latach późniejszych zdecydowanie będą pogarszać stan zdrowia, obniżać jakość życia, codzienny komfort i samopoczucie. Dlatego już dla tej grupy wiekowej zalecana jest regularna diagnostyka. Jakie badania powinnaś wykonać, jeśli masz 20-39 lat?

Raz w roku: 

• wizyta kontrolna u lekarza rodzinnego i internisty połączona z badaniem ciśnienia krwi, wywiadem zdrowotnym i wykonaniem EKG; 
• badania krwi – morfologia, OB, poziom glukozy, lipidogram (frakcje LDL, HDL, trójglicerydy); 
• badanie ogólne moczu;
• wizyta kontrolna u stomatologa.

Raz na dwa lata:

• wizyta u okulisty.

Raz na trzy lata:

• USG jamy brzusznej;
• RTG klatki piersiowej (zwłaszcza, gdy palisz papierosy, również elektroniczne lub podgrzewające tytoń).

WAŻNE! Jeśli wśród Twoich krewnych 1 i 2 stopnia występują choroby dziedziczne, w tym nowotworowe (m.in. rak piersi, jelita grubego, żołądka, skóry, płuc, gruczołu krokowego), niedoczynność tarczycy, choroby serca lub inne, badania kontrolne pod ich kątem powinnaś wykonywać regularnie, zgodnie z zaleceniami medycznymi.

Badania dla kobiet 20+ i 30+

Co miesiąc:

• samobadanie piersi (w pierwszej fazie cyklu miesiączkowego).

Raz w roku:

• wizyta kontrolna u ginekologa.

Raz na dwa lata:

• cytologia;
• USG piersi (po 25 roku życia);
• USG dopochwowe (po 25 roku życia).

Jeśli stosujesz antykoncepcję hormonalną, wizyty u ginekologa oraz USG narządów rodnych zaplanuj raz na 6 miesięcy, a do pakietu podstawowych profilaktycznych badań krwi dołącz próby wątrobowe. Gdy planujesz ciążę, odwiedź wcześniej lekarza pierwszego kontaktu i ginekologa i zapytaj, jakie badania profilaktyczne powinnaś wykonać pod kątem planowanego poczęcia. 

40+ i więcej – badania profilaktyczne dla kobiet i mężczyzn

Choć mówi się że „40-tka to nowa 30-tka”, po 40. roku życia najczęściej pojawiają się pierwsze symptomy chorób cywilizacyjnych. Wzrasta także wtedy ryzyko zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe i nowotwory. Aby sprawdzić swój stan zdrowia możesz skorzystać z ogólnopolskich bezpłatnych programów badań dla osób, które ukończyły 40. rok życia lub zdecydować się na badania rekomendowane i wybrane dla Ciebie przez lekarza rodzinnego lub internistę. 

Badania dla kobiet 40+

Powinny obejmować pakiet badań podstawowych oraz badań szczegółowych, wykluczających m.in. choroby narządów rozrodczych i piersi, narządów wewnętrznych (zwłaszcza tarczycy), nieprawidłowości w pracy serca, trzustki i choroby krwi. Rekomenduje się wykonanie w tym wieku (oprócz wcześniej wymienionych podstawowych badań krwi) następujących badań:

• hormony tarczycy – TSH, fT3, fT4;
• próby wątrobowe;
• poziom kreatyniny;
• poziom kwasu moczowego;
• HBV i HCV – wykluczające zapalenia wątroby typu B i C.

Powinnaś także wykonywać następujące badania:

Raz w miesiącu:

• samobadanie piersi.

Raz w roku:

• USG piersi;
• USG dopochwowe narządów rodnych;
• cytologia podczas kontrolnej wizyty u ginekologa.

Raz na dwa lata:

• mammografia;
• USG tarczycy;
• badanie wzroku u okulisty.

Raz na 3 lata:

• USG jamy brzusznej;
• badanie na obecność krwi w kale.

Raz na 5 lat:

• gastroskopia.

Raz na 10 lat:

• badanie gęstości mineralnej kości.

Po 40. roku życia mogą się pojawiać również pierwsze symptomy premenopauzalne, które warto regularnie konsultować z lekarzem ginekologiem. 

Badania dla mężczyzn 40+

Mężczyźni do lekarza i na badania umawiają się niestety zazwyczaj dopiero wówczas, gdy pojawiają się wyraźne sygnały o nieprawidłowościach w funkcjonowaniu organizmu lub symptomy konkretnych chorób. Tym bardziej warto przypominać im o regularnych badaniach profilaktycznych – kiedy jeszcze łatwiej jest zapobiegać, niż leczyć. Dlatego po  40. roku życia panom zalecane jest regularne wykonywanie następujących badań:

• TSH – wykrywające ewentualne zaburzenia tarczycy;
• PSA – w celu wykluczenia raka prostaty;
• badanie enzymów wątrobowych;
• badanie poziomu kreatyniny – sprawdzające pracę nerek;
• badanie poziomu kwasu moczowego – określające pracę nerek oraz ryzyko wystąpienia chorób serca;
• HBV i HCV – wykluczające zapalenia wątroby typu B i C.

Mężczyźni po ukończeniu 40. roku życia powinni także wykonywać:

Raz w roku:

• EKG spoczynkowe.

Raz na dwa lata:

• badanie wzroku podczas kontrolnej wizyty u okulisty.

Raz na trzy lata:

• USG jamy brzusznej;
• badanie na obecność krwi w kale;
• USG tarczycy.

Raz na pięć lat:

• gastroskopia.

Wraz z wiekiem nie zwiększa się liczba zalecanych w profilaktyce badań, ale częstotliwość ich wykonywania. Będzie ona zależeć także od indywidualnego stanu zdrowia i już wykrytych schorzeń. 

Co badać po 50. roku życia?

Kobiety przekraczające 50-tkę powinny zwrócić uwagę na poziom hormonów powiązanych bezpośrednio z menopauzą, hormonów tarczycy oraz regularne badanie narządów rodnych i piersi. Wraz z postępującym klimakterium wzrasta również ryzyko wystąpienia chorób naczyniowo-sercowych – należy więc monitorować organizm pod kątem jego wykrycia.  

Konieczność wykonywania systematycznych badań i bycia czujnym na zachodzące w organizmie zmiany dotyczy również mężczyzn, którzy wraz z wkraczaniem w nowe dziesięciolecia życia wykazują coraz większą podatność na choroby cywilizacyjne i onkologiczne.

Jak zadbać o dobre wyniki badań bez względu na wiek?

Jednym z powodów, dla których Polacy nie lubią się badać i robią to rzadko, jest paradoksalnie… lęk przed złymi wynikami badań. Tym, co może pomóc poradzić sobie z takimi obawami, jest zdrowy styl życia. Rezygnacja z nałogów, zadbanie o odpowiednią ilość zdrowego ruchu, dieta bogata w antyoksydanty i składniki odżywcze, dobry sen i dbałość o emocjonalny dobrostan – to wszystko realnie przyczynia się do dobrej codzienności i jednocześnie zmniejsza ryzyko wystąpienia wielu stanów chorobowych. Pamiętaj – zmianę trybu życia możesz zacząć każdego dnia. Nie czekaj więc i zacznij od dziś! W Nabea znajdziesz informacje na temat tego, jak żyć zdrowo i dobrze. U nas możesz również kupić sprzyjające zachowaniu zdrowia suplementy diety – zarówno uniwersalne, wspierające kondycję i odporność w każdym wieku, jak i dostosowane do wieku i indywidualnych potrzeb, np. pomagające minimalizować objawy menopauzy. W Nabea znajdziesz  również urządzenia pomagające kontrolować parametry ciała w domowym zaciszu, np. aparaty do mierzenia ciśnienia krwi lub poziomu cukru. Zapraszamy na zakupy – i do zdrowego stylu życia!